Dagbladartikelen

Jonge volwassenen die krap bij kas zitten, kunnen deze week gratis kleding bij elkaar shoppen. Met hulp van MDT026 van de gemeente Arnhem.  ,,Geweldig om elkaar als jonge Arnhemmers zo te kunnen helpen.”

Anne-Roos van Dam is jongerencoach bij MDT. Met it’er Junior Cijntje, die zelf weet hoe het is met weinig geld rond te komen, is ze de drijvende kracht achter Dress Arnhem XL. ,,Het wordt weer een feestje!”

Wat is Dress Arnhem XL precies?

Anne-Roos: ,,Een pop-up plek waar jongvolwassenen die krap bij kas zitten kosteloos kleding kunnen shoppen. Niet op een manier dat ze denken blij te moeten zijn met afdankertjes, maar op een vrolijke manier. Met mooi uitgestalde schoenen en kleren, muziek, gratis snacks, paskamers en spiegels. De eerste DressArnhem vond vorig jaar december plaats. Dit is een uitvergrote editie, vandaar de XL.”

Ook begonnen met hardlopen tijdens de lockdowns?

Dat doe ik al jaren. Elke doordeweekse dag begin ik met een uurtje rennen, daarna ga ik aan het werk.

Helpt sporten om het werk van u af te zetten?

Nee, en daar streef ik ook niet naar. Je kunt je hoofd toch niet uitzetten? Het is prettig om buiten te zijn en over van alles na te denken tijdens het rennen, of tijdens een wandeling.

Spreken mensen u weleens aan met vragen over vaccinaties?

Dat gebeurt af en toe ja. Mensen willen dan advies over vaccins en bijwerkingen. Informatie geven over bijwerkingen vind ik geen punt, ik vertel graag. Advies over wel of niet vaccineren, geef ik niet. Zelf heb ik het wel gedaan.

Doet u ook aan restaurants of avondjes uit?

Minder dan voorheen. Ik heb er best moeite mee dat alles al weer zo vol zit. Naar mijn mening hadden we wat meer geduld moeten hebben met zijn allen.

ARNHEM - Tesfahuney Tekle (58) mag op 17 maart voor het eerst in zijn leven stemmen. De Eritreeër, in 2013 met zijn gezin naar Nederland gevlucht, kan zijn geluk niet op. ,,Fantastisch. Ik ben ontzettend blij.”

Tesfahuney lacht zijn tanden bloot. Hij kan niet wachten tot het volgende week woensdag is en Nederland gaat stemmen voor een nieuwe Tweede Kamer. Tekle mag meedoen. Sinds september vorig jaar is de voormalig vluchteling uit het Oost-Afrikaanse Eritrea in het bezit van de Nederlandse nationaliteit.

,,Als kind maakte ik lokale verkiezingen mee, in het dorp waar ik opgroeide”, vertelt de in de Arnhemse wijk Presikhaaf neergestreken Tekle. ,,Maar ik was nog geen 18 jaar en mocht om die reden mijn stem niet uitbrengen. Ik herinner me dat er demonstraties waren op de dag van de verkiezingen. En dat het niet veel later voorbij was met de democratie in Eritrea. Daarna zijn er nooit meer verkiezingen geweest. Dat ik nu voor het eerst in mijn leven naar de stembus mag, is echt bijzonder.”

De Nijmeegse Piersonrellen in 1981 horen bij de hevigste krakersrellen ooit in Nederland. Het leger kwam eraan te pas met tanks. Drie actievoerders van toen blikken veertig jaar na dato terug. ,,Dat er geen doden zijn gevallen....”

Een volkswijk wordt Vrijstaat de Eenhoorn

In de zomer van 1980 besluit de Nijmeegse kraakbeweging het op te nemen voor de bewoners van de Piersonstraat, in de binnenstad van Nijmegen. In deze straat dreigen veertien huisjes te worden gesloopt omdat de gemeente vindt dat er een parkeergarage moet komen. De bewoners aanvaarden de hulp. Zodra een van hen het huis uit moet, trekt een kraker erin totdat alle veertien huisjes bezet zijn.

Ook pakhuis de Eenhoorn, dat om de hoek ligt, wordt gekraakt. De gemeente Nijmegen wil de actievoerders weghebben. Omdat de krakers vrezen dat de ontruiming ieder moment kan plaatsvinden, werpen ze in de avond van 15 februari 1981 aan de drie toegangswegen van de wijk hoge barricades op. Wat er gebeurt, is allemaal te volgen op de illegale radiozender Radio Rataplan, gevestigd in een kraakpand op de Pontanusstraat.

Philomeen Rowaan balanceert met stenen, kiezels en af en toe een scherf: ‘Het leuke is dat iedereen het kan. En stenen en kiezels vind je overal.’

‘Het oprapen van stenen, schelpen, kastanjes of scherven doe ik zolang ik me kan herinneren’, vertelt Philomeen. ‘Tot voor kort deed ik het voor mijn plezier, gewoon omdat ik geniet van de kleuren en vormen van mijn vondsten, van grote en kleine oneffenheden. Ik vind het wonderlijk dat de natuur dit maakt. Dat ik ooit serieus bezig zou gaan met het stapelen van mijn schatten kwam niet bij me op, maar de afgelopen maanden heb ik gemerkt dat het balanceren met stenen goed bij me past.’

‘Alsof je er je hele leven naartoe hebt gewerkt?’ vraag ik. ‘Ja, alsof het al jaren voor de hand lag, letterlijk en figuurlijk. Het mooie is dat je er niets voor hoeft aan te schaffen, je kunt zo beginnen. De belangrijkste benodigdheden zijn geduld en gevoel voor evenwicht. Het eerste heb ik van nature, gevoel voor evenwicht kun je ontwikkelen. Gaandeweg ontdek je wat wel en niet kan. Het moet wel stil zijn om me heen, dat vind ik het fijnst.’

Dat kost een hoop tijd, uw duurzame manier van leven.
,,Hoe kom je daar nou bij? Je bespáárt juist tijd. Veel mensen hebben een auto, maar als ik een auto nodig heb, hooguit drie of vier keer per jaar, huur ik hem. Je krijgt hem keurig schoon geleverd en als je de auto niet meer nodig hebt, lever je hem weer in. Je hoeft geen tijd te besteden aan verzekeringen, reparaties, keuringen, schoonmaken, enzovoort. Heerlijk."

,,Of neem nou zoiets als het winterklaar maken van je tuin, wat veel mensen doen. Helemaal niet gunstig voor de biodiversiteit. Beesten hebben een habitat nodig, zo’n gladde, kale tuin is niet goed, dus laat dat winterklaar maken alsjeblieft achterwege. Scheelt opnieuw veel tijd. Er zijn genoeg leukere dingen om je weekend of vrije tijd aan te besteden.”

,,Omdat ik door de coronacrisis geen optredens heb, beleef ik de weekenden zoals lang geleden. Op zondagochtend zet ik graag een elpee op die ik dan helemaal beluister, bijvoorbeeld Spirit of Eden, een oude elpee van Talk Talk.

,,Via Spotify ontdek ik ook mooie dingen, maar losse tracks luisteren is toch anders dan de tijd nemen voor een complete langspeelplaat. Ik ben een echte muziekjunk. Uit liefde voor muziek en om nieuwe dingen te ontdekken luister ik naar hiphop, klassieke muziek, Serge Gainsbourg, jaren 80-muziek, van alles.”

,,Wanneer ik donderdagavond vanuit Den Haag terugrijd naar Ubbergen, voelt het goed dat ik weer naar het oosten mag. De werkdagen in Den Haag zijn lang. In de weekenden werk ik soms ook, maar vanuit huis voelt dat toch anders.’’

​

Dat klinkt als een ontsnapping uit de drukte.
,,Is het ook. Ubbergen ligt midden in het groen en de heuvels, zo prachtig. En mocht ik toch zin hebben in drukte, dan ben ik met de fiets binnen tien minuten in de Nijmeegse binnenstad. Ik houd van uitgaan, van restaurants en van bruine cafés. Gezellig om daar met een groep vrienden naartoe te gaan. Of naar een van de vele festivalletjes in Nijmegen die er zijn in de zomer, normaal gesproken dan. De sfeer is daar altijd zo relaxed.’’

Wat doet deze tijd met je inspiratie?
,,Popcentrum Jacobiberg zat vijf weken dicht vanwege de crisis, maar is gelukkig weer open. Gisteravond ben ik vier uur lang losgegaan op drums, een djembé en een sabar, allebei Afrikaanse trommels. Het blijft fijn nieuwe dingen te verzinnen, op zoek te gaan naar lekkere grooves en een eigen klank te ontwikkelen. Het voelde alsof ik weer naar de speeltuin mocht. Zodra ik achter mijn instrumenten zat, stroomde het en kwam ik in de vertrouwde flow.”

​

Klinkt goed!
,,Ja hè. Verder volg ik eens per maand djembélessen, ook in het popcentrum, op zaterdagmiddag. Heftige sessies zijn dat. Voor muziek mag je me altijd wakker maken. Jammer dat concerten er even niet in zitten. Het laatste concert waar ik ben geweest, was van singer-songwriter Dayna Kurtz, op de laatste avond voor de lockdown."

,,Vrije tijd bestaat voor mij niet. Elke dag ben ik met muziek bezig, dus wat is vrije tijd? Ik ben altijd op zoek naar een lied, naar schoonheid, verdriet, pijn, liefde, vriendschap, de dood. En dat probeer ik te vertalen naar een nummer. Alles wat ik doe, staat in dienst van de muziek.”

​

Maar nu is alles anders.
,,Klopt, we zitten allemaal in hetzelfde schuitje. Gelukkig is er muziek om naar te luisteren en om te maken.”

​

En er is tijd om uitgebreid de krant te lezen.
,,Daar maak ik sowieso elke dag tijd voor. Kranten lezen is een soort verslaving, al veertig jaar. Toen ik op kamers ging wonen, was het eerste wat ik deed een abonnement nemen op de Volkskrant. Later kwam daar het NRC bij. Verder koop ik vaak Trouw en De Gelderlander, voor het lokale nieuws. Kranten lezen ontspant me. En ik wil graag op de hoogte blijven van alles wat er gebeurt, want dat gebruik ik ook voor mijn muziek.”

Een kleine witte tafel en twee witte stoeltjes vormen de rode draad in de foto’s van Willem Jakobs en Pieter Drift. In hun nieuwe boek Babel zie je dat de twee Arnhemse kunstenaars zelf vaak de hoofdrol spelen op hun foto’s. Gekleed in zwart. Altijd. Een tweegesprek.

Pieter Drift: ,,We maken onze foto’s zonder hulp van anderen.’’ Jakobs: ,,Behoorlijk spannend. Door de sluitertijd van de camera heb je maar 10 seconden voor je pose, best lastig als je ergens tussenin moet gaan liggen, naartoe renne…

Mooi, die Sint-Jakobsschelp aan uw rugzak. ,,Ja hè? Hij wordt gebruikt als symbool door pelgrims en bedevaartgangers. In vroeger tijden bood de schelp bescherming tegen struikrovers.”

​

Wat heeft u met bedevaartgangers?
,,Vorig jaar zomer liep ik in vijf weken tijd naar Santiago de Compostella, in mijn eentje. Superspannend vond ik het. Was het niet te gevaarlijk? Kon ik het fysiek wel aan? Zou ik elke avond een slaapplek vinden?’’

​

Toch zette u door. Stoer!
,,Dat vonden mijn man en dochters ook. Achteraf bleken alle zorgen onnodig. Natuurlijk heb ik afgezien, na een week lopen deed alles pijn. Ook mentaal was het zwaar. Maar wat een zelfkennis heeft het me gebracht. Tijdens het wandelen kwamen levensvragen omhoog als ‘Wat heb ik de afgelopen 28 jaar gedaan?’ en ‘Hoe wil ik verder?’”

Zie ik daar twee modderige schoenen?
,,Klopt. Mijn echte wandelschoenen zijn soms nog viezer, dus af en toe loop ik op deze.”

Je wandelt veel in je vrije tijd?
,,Ik doe bijna niets liever. Als kind al struinde ik veel rond in het bos of in de uiterwaarden. Van ieder seizoen geniet ik, van telkens die afwisseling in de natuur. De overtrekkende ganzen, de vogels die steeds vroeger zingen, of een ree, een das, een vos. 

Prachtig. Het doet me zo ontzettend goed. Dat wandelen en bewegen goed is voor je lijf wist ik natuurlijk wel. Maar dat het ook zo helend is voor de ziel...”

,,Thuis gaan vluchtelingen vooral om met mensen uit hun land van herkomst” zegt Shikhali. ,,Tijdens het Buddycafé kunnen Nederlanders en vluchtelingen elkaar ontmoeten. Wat we doen op zo’n avond? Informatie geven over het buddyproject, weetjes uitwisselen over elkaars cultuur, kletsen, spelletjes, koken, dansen. Het is een mix van serieus en luchtig.”

​

Het buddycafé wordt georganiseerd onder de paraplu van Boost Arnhem, een organisatie die is opgericht door de Syrische psycholoog Mohammed Obeido. Hij ontvluchtte vier jaar geleden zijn land en merkte dat het niet makkelijk is goed te integreren en vriendschappen op te bouwen. Dus besloot hij het zelf te gaan regelen. De Stichting Boost Arnhem, die hij met een aantal Nederlanders oprichtte, omvat ook het buddyproject We Match. ,,Gelijkwaardige vriendschappen tussen Nederlanders en vluchtelingen, dat is het doel” legt Obeido uit. 

Albert Weerd (62) werd na zijn 60ste nog kleutermeester. Hij is een dubbele uitzondering. Ten eerste om zijn leeftijd. En ten tweede omdat de lagere klassen van de basisschool niet populair zijn bij mannen. „ Ik ben zo blij met mijn overstap."

"Omdat ik vaak grapjes maak, noemen de kleuters me wel eens Gekkie" vertelt hij. "In de winkel springt soms ineens een leerling tevoorschijn met een enthousiast 'Hallo meester Albert!'. Daar geniet ik van."

Een feest waar Nederlanders en Eritreeërs elkaar ontmoeten, dat wil Nahom Tesfamichael (24) uit Arnhem. Eind augustus is het zover.
Nahom Tesfamichael komt uit Asmara, de hoofdstad van Eritrea. Hij vluchtte in 2015 naar Europa. In oktober van dat jaar belandde hij in Arnhem, stortte zich op de Nederlandse taal en ging aan de slag als tolk-vertaler bij Arnhem voor Vluchtelingen.

De grootste groep scholieren zal ook dit jaar naar het vmbo gaan, vaak ondanks wat reserves bij hun ouders. Vragen voorafgaand aan de keuze voor het voortgezet onderwijs.

Het is vaak de eerste grote verandering in hun leven. ,,Het lijkt me leuk, maar ook spannend, al die nieuwe kinderen'', zegt Kobus (11) van de Arnhemse Montessorischool. Zijn klasgenoten Jasper (11) en Myrthe (11) knikken en voegen eraan toe dat je meer huiswerk krijgt en goed…

Aukje Spee-Smid (83) uit Duiven vertelt hoe ze haar uitvaart graag zou willen.

​

Begraven of cremeren?
,,Cremeren en mijn as laten uitstrooien, net als mijn man.’’

Het leven vieren of diepe rouw?
,,Ik heb veel jaren mogen leven, daarom kies ik voor vieren.’’

Wat trek je aan?
,,Iets gezelligs wat mijn dochters uitkiezen.’’

Muziek? 
,,Het Adagio uit het Klarinetconcert van Mozart. En een lied met onder meer de woorden: ‘Aan het einde van het leven neemt Gods geest de laatste adem in haar grote waaien op’. Dit geeft me troost.’’

Waar blijf je na je dood? 
,,In elk geval niet in een hemel met gouden stoeltjes, die bestaat niet. Je geest wordt verenigd met God. Maar daarna?’'

Proberen kan altijd, dachten synthesizerspeler David Berman (22) en drummer Vos van der Noordt (22) toen ze besloten met het Arnhemse kunstenaarscollectief mot. mee te doen aan een wedstrijd voor een plek op Lowlands.

Ze stuurden een filmpje op van hun concept, met beelden van optredens. Vorige week hoorden ze dat ze uit 184 inzendingen zijn gekozen voor een optreden op het nieuwkomerspodium. ,,Komend weekend staan we dus op een van de grootste festivals van Nederland, geweldig!", roept Berman enthousiast.

Rob van den Berg (56) is docent muziek en daarnaast leider van de Braziliaanse percussieband Banda Nossa. Op zijn gitaar speelt hij van Bach tot flamenco.

"Met deze gitaar breng ik veel uren door. Het is het instrument waarmee ik ooit begon, in 1977 geloof ik. Vanaf mijn twaalfde had ik een jaar of vijf gitaarles en oefende klassieke stukken, bijvoorbeeld van Bach. Daarna ben ik gaan freewheelen en ontdekte de blues, bossa nova en…

In Damascus werkte ik als docent Engels en mijn man had een eigen zaak. Een damesschoenenwinkel. We bezaten een groot huis en hadden een auto.

Erik Mesie (59) werd bekend als zanger van Toontje Lager. Tegenwoordig geeft hij muziekles op een middelbare school en hij treedt nog steeds op.

​

,,Liedjes in elkaar knutselen voor mijn nieuwe album; daar bracht ik de meeste tijd mee door de afgelopen periode. Een uitgaansbeest ben ik niet, maar optreden op festivals vind ik nog altijd geweldig. Nog even nahangen mag ik ook graag doen; rondlopen en naar andere bands kijken. Dan zie ik genoeg leuke dingen voorbijkomen.''

Wimken van Diene, alias Willem Terhorst (67), uit Aalten, was veertig jaar basgitarist bij Normaal en maakt nog steeds muziek. Wat doet hij in en met zijn (vrije) tijd?

​

,,Om in conditie te blijven fiets ik veel, zo'n 100 kilometer per week. Vier keer per week maak ik een tocht hier in de Achterhoek, volgens mij een van de mooiste gebieden van Nederland. In de winter fiets ik ook, door regen, kou en wind. Het zou flauw zijn als je er alleen op uit zou gaan als het mooi weer is. Ik heb een fiets uit 1953, gewoon een ouderwetse. Zo'n dure racefiets is niks voor mij.’’

,,De laatste tournee was in Groot-Brittannië. Een maand lang waren we continu onderweg. Vrije momenten gebruik ik dan graag om bij te slapen. Als ik niet achter het stuur hoef te zitten, ben ik vaak snel vertrokken. Omdat we na een optreden altijd handtekeningen uitdelen, lig ik meestal pas rond 2.00 uur in bed.’’

​

,,Op tournee heb ik altijd een magnetisch schaakspel bij me. Ik ben gek op schaken en ben er bij vlagen goed in. Ik speel tegen collega's in de muziek of tegen mensen die ik toevallig ontmoet. Cryptogrammen oplossen vind ik ook ontspannend. Ik ben er behoorlijk goed in.’’

,,In mijn atelier aan de rand van het bos voel ik me thuis. Ik houd niet zo van reizen. Ik weet niet waarom. Dat ik altijd en eeuwig hetzelfde maak, komt misschien voort uit hetzelfde gevoel. Ik werk totaal intuïtief.’’

​

,,Mijn vrouw Heleen reist graag. Zij organiseerde in november een trip naar Parijs, zodat ik bij de opening kon zijn van mijn expositie daar. Ik zag er tegenop, maar de vijf dagen vlogen voorbij. Als ik in Parijs kom, bezoek ik altijd café La Palette en café Le Select, op Montparnasse. Het leukst om te zitten, vind ik Les Deux Magots. Met plezier volg ik deze vaste riedel. Zoals ik schilder, zo leef ik.’’

Jan Siebelink (78), schrijver en voormalig docent Frans, woont in Ede met echtgenote Gerda en zijn hazewindhondje. Wat doet hij in zijn (vrije) tijd?

​

"Ik ben graag tijd met vrienden door. Bijvoorbeeld met kunstenaar Klaas Gubbels. Sinds een jaar of 25 komen we in restaurant Buitenzorg in Ede. Bijna wekelijks eten we daar met zijn vieren: Klaas, zijn vrouw Helena, Gerda en ik. We hebben een vaste tafel, maar bij mooi weer zitten we buiten. Er is altijd genoeg te bepraten. Nooit hoef ik na te denken over wat ik nu eens zal zeggen. Geen moment. Het mondt altijd uit in iets zinvols. Het bijzondere is dat de vrouw van Klaas en mijn vrouw het zo goed met elkaar kunnen vinden. We eten regelmatig bij elkaar thuis. Ook met andere vrienden erbij. Maar het leukste is toch met zijn vieren, dan kun je dingen echt goed bespreken. We mogen elkaar gewoon heel graag. Het is een intense vriendschap.''

Gezond blijven, opvoeden: we zijn er dagelijks mee bezig. Welke levenslessen zou u aan anderen willen overdragen? Vandaag Ramzi en Nayline Sawa en hun drie kinderen uit Elst. In 1994 vluchtten ze voor de oorlog in Irak. Kinderen moeten ver blijven van oorlogsgeweld Ramzi: ,,Veel Irakezen vluchtten in de jaren negentig naar Jordanië, net als wij. Dit land zou niet onze eindbestemming worden, maar daar waren we in elk geval veilig en ver van het oorlogsgeweld.