Mijn moeder liet me een envelop na met daarin een tekening over een bijzondere gebeurtenis uit haar leven: het kerstdiner in Kasteel Limbricht. Dit kasteel ligt vlakbij Sittard, in het midden van Limburg. In december 1944, kort na de bevrijding, organiseerden Engelse soldaten een diner op het kasteel voor alle kinderen uit de omgeving. De toen achtjarige Aukje Smid, mijn moeder, was erbij.
Mijn moeder woonde aan de Einighauserweg in Geleen, drie en een halve kilometer van het kasteel. Tot haar grote blijdschap en opwinding mocht ze van haar ouders naar het kerstdiner, samen met oudere zus Albertje en jongere broer Wander. Waarschijnlijk zijn ze er lopend naartoe gegaan.
Deze foto is vlak na het bombardement op Geleen genomen, in oktober 1942. Aukjes moeder raakte in paniek bij de gedachte van misschien nog meer bombardementen. "Stel dat mijn kinderen omkomen" riep ze uit. "Dan heb ik niet eens een foto van ze!". Binnen een paar dagen zat ze met haar kroost bij de fotograaf. De angstige gezichtjes spreken boekdelen.
Linksboven zie je Aukje en naast haar Albertje. Linksvoor zit Wander, links in het midden Greet en daarnaast Lumina. Het jongste kind, ook een meisje, ontbreekt op de foto. In september 1944 kwam ze ter wereld. In de schuilkelder. Geleen lag in de vuurlinie en werd kort daarna bevrijd.
Wittebrood met jam
Aangekomen bij het kasteel werden Aukje, Albertje en Wander uitgenodigd om plaats te nemen aan gedekte tafels. De soldaten hadden de eetzaal in een gezellige kerstsfeer weten te brengen. Vervolgens brak eindelijk het moment aan dat iedereen mocht ‘aanvallen’. Mijn moeder heeft me heel wat keren verteld over hoe ze werd bediend door de aardige soldaten en hoeveel indruk dit op haar maakte. Ook vertelde ze over het lekkere eten, vooral over het wittebrood met jam. Dat smaakte voor mijn moeder als gebak. Na afloop van het diner mochten de kinderen zo veel eten meenemen als ze maar konden dragen. Aukje, Albertje en Wander laadden hun armen vol met kaas, worst, koekjes en andere lekkernijen. Op de tekening zie je hoe Wander een wortel en een appel verliest, hoe twee soldaten schik hebben in de opgetogen, blije kinderen, en hoe ze grijnzen om Wander en zijn volgestopte broek.
Een drollenvanger vol met eten
Op de tekening is het moment vastgelegd waarop mijn moeder met haar zus en broertje het kasteel verlaat. Het meisje met de strik in het haar is Aukje. Naast haar loopt Albertje en vlak daarachter Wander. Wanders broek, ook wel ‘drollenvanger’, zit zo volgepropt met koekjes, fruit en snoep voor zijn kleine zusjes thuis dat het ding bijna scheurt. Lopen lukt nauwelijks en onderweg naar huis valt er af en toe iets op de grond. Oprapen gaat niet, want ook Wanders armen zijn volgeladen.
De tekening is gemaakt door een vriendje uit de buurt. Rechts onderaan staat de naam Kees. De tekenaar? Hij heeft in elk geval zijn best gedaan om legeruniformen, tanks, legerauto’s en wapens zo nauwkeurig mogelijk weer te geven. Ook kent hij een beetje Engels. Op de achtergrond zie je, in kleine lettertjes, teksten als Happy Christmas, pub en H.Q. (Head Quarters). Rechts onderin staat een bordje met Insert Coin Please. Op de wegwijzer is Nothing en Also Nothing te lezen, maar ook Einighauserweg.
Een onvergetelijke kerst
Aan de Einighauserweg in Geleen woonde Aukje met haar ouders, zusjes, broertje en grootouders. De grootouders waren bij het gezin ingetrokken na de verwoesting van hun huis tijdens het bombardement van Geleen in oktober 1942. Het gezin had de oorlog overleefd. Echt honger hadden ze nooit geleden, maar de maaltijden waren karig. Van snoep, koekjes of brood met jam was al helemaal geen sprake. Het kerstfeest in Kasteel Limbricht was dan ook onvergetelijk voor mijn moeder. In mijn kindertijd, maar ook in latere jaren, vertelde ze er nog regelmatig over en dan glansde haar gezicht van blijdschap.
Zus Albertje en broertje Wander leven al enkele jaren niet meer. In september 2022 overleed Aukje, op 86-jarige leeftijd.
Dag lieve mam! Ik zal je missen. - December 2022
De tekening die mijn moeder altijd heeft bewaard
Wat een mooie herinnering ❤️